Notice: Undefined variable: grid_data in /home/u8284090/sen.av.tr/assets/php/function.php on line 84
Notice: Undefined variable: grid_data in /home/u8284090/sen.av.tr/assets/php/function.php on line 84
Notice: Undefined variable: grid_data in /home/u8284090/sen.av.tr/assets/php/function.php on line 84
Aracı Hizmet Sağlayıcının Tüketiciye Karşı Sorumluluğu (TKHK m.48, V Hükmü Çerçevesinde Bir Değerlendirme)
11.12.2023 / Stj. Av. Aleyna Çarpar
Değişen ve gelişen şartlar çerçevesinde klasik satım yöntemlerinde birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. Satıcı ile alıcının fiziken az efor sarfı ve zaman tasarrufu ile ortak iradeleri üzerinde buluştukları “Mesafeli Satışlar” kavramı da bu devinimde ortaya çıkmıştır.
Mesafeli sözleşmeler, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un (“Kanun”) 48’inci ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Sözleşmenin taraflarını her ne kadar tüketici ve satıcı/sağlayıcı oluştursa da kanunda “aracı hizmet sağlayıcı” kavramına da yer verilmiştir.
Aracı hizmet sağlayıcı kavramı, mevzuatta çeşitli şekillerde tanımlanmıştır. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a göre “Başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişiler” aracı hizmet sağlayıcı olarak belirtilmiştir (m. 2, I-d). Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde ise “Oluşturduğu sistem ile uzaktan iletişim araçlarını kullanmak veya kullandırmak suretiyle satıcı veya sağlayıcı adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden gerçek veya tüzel kişi” olarak düzenlenmiştir (m 4, I-i).
Mesafeli sözleşmelerde borç ilişkisi, tüketici ile satıcı/sağlayıcı arasında kurulur. Aracı hizmet sağlayıcılar ise bu sözleşmenin tarafı değildir. Sözleşmenin tarafı olmayan aracı hizmet sağlayıcının tüketiciye karşı sorumlu olduğu bazı hallerin bulunduğu görülmektedir. Bu sonuca TKHK m. 48, V ve VI hükmü değerlendirildiğinde ulaşılmaktadır. Böylece, sözleşmelerin nisbiliği ilkesi aracı hizmet sağlayıcının, aracılık ettiği kapsamla sınırlı olacak şekilde yumuşatılmıştır.
Aracı hizmet sağlayıcının, salt aracılık faaliyetinden doğan, tüketiciye karşı olan yükümlülüklerinden birisi TKHK m. 48, V hükmünde şöyle düzenlenmiştir. “Oluşturdukları sistem ile satıcı veya sağlayıcı adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden aracı hizmet sağlayıcılar, sistem aracılığıyla kurulan mesafeli sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülüklerin kullanım süresi boyunca tüketicilerin yönetmelikle belirlenen hususlara ilişkin talep ve bildirimlerini iletebilmelerine ve takip edebilmelerine elverişli bir sistemi kurmak ve kesintisiz olarak açık tutmakla yükümlüdür.” Bu şekilde, aracı hizmet sağlayıcının yegane vazifesinin sistemi kurmak olmadığı bilakis sistemin işlemesi ve işletilmesi hususunda da sorumluluğunun bulunduğu vurgulanmıştır. Sistem kavramından anlaşılması gerekenin ne olduğu Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde “platform” kavramı ile açıklanmıştır (m. 4 I-j). Buna göre platform, “kamu hizmetlerinin tek noktadan sunulduğu ortak kamu elektronik platformu hariç olmak üzere, aracı hizmet sağlayıcının mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık etmek üzere oluşturduğu sistemi” ifade eder. Bu kavramlara ek olarak yine aynı Yönetmeliğin dördüncü maddesinin c bendinde “Kalıcı Veri Saklayıcısı”: “Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkan veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortam” olarak tanımlanmıştır. Kalıcı Veri Sağlayıcısı her ne kadar Platform kavramıyla benzerlik gösterse de, Platform bir sistemi ifade ederken; Kalıcı Veri Sağlayıcı özel olarak belli veri ve bilgilerin kaydedilip, muhafaza edilmesini ve bu verilere erişime olanak sağlayan ortamı ifade etmektedir.
Aracı hizmet sağlayıcı, sistem organizasyonunda tüketicinin talep ve bildirimlerini;
- muhataba iletir, muhataptan gelen yanıt veya bildirimleri tüketiciye ulaştırır,
- kurulan sözleşmeye ilişkin alınan mal veyahut sunulan hizmete dair güncel durumun takip edilebilmesini tüketiciye sağlar. Bu hükümle birlikte ilgili sistemin kesintisiz olarak çalıştırılması aracı hizmet sağlayıcının sorumluluğuna bırakılmıştır. [1]
Aracı hizmet sağlayıcının işbu yazıda bahsi geçen yükümlülüğü Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nin “Aracı Hizmet Sağlayıcının Yükümlülükleri” başlıklı 12/A hükmünde ayrıntılı olarak açıklanmıştır. İlgili hüküm, sayılacak talep ve bildirimlerin satıcı/sağlayıcıya derhal iletilmesi gerektiğini düzenlemektedir. İletilmesi gereken bildirim ve talepler ilgili maddede şu şekilde sayılmıştır: “Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirim, sözleşmenin feshine dair bildirim, bedel iadesi talebi, tüketicilerin satıcı veya sağlayıcı ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtların talebi, teslimat veya ifaya ilişkin talep ve şikayetler”. Aracı hizmet sağlayıcı bu hususlar dışında tüketiciye karşı ön bilgilendirmenin yapılması, teyidi ve ön bilgilendirmenin yapıldığının ispatı bakımından da satıcı/sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu tutulmaktadır (TKHK m. 48 VI-a). [2]
Sonuç olarak, yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde aracı hizmet sağlayıcı her ne kadar tüketici ile satıcı/sağlayıcı arasında kurulan ilişkiden bağımsız olsa dahi, konuya ilişkin diğer düzenlemeler dikkate alındığında, tüketiciye karşı hiçbir sorumluluğunun bulunmadığı söylenemez.
[1] Dilşad Keskin, “TKHK Değişik m.48 Hükmü Çerçevesinde Aracı Hizmet Sağlayıcının Tüketiciye Karşı Sorumluluğu”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 26, S. 3, Y. 2022, s.129.
[2] Dilşad Keskin, “TKHK Değişik m.48 Hükmü Çerçevesinde Aracı Hizmet Sağlayıcının Tüketiciye Karşı Sorumluluğu”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 26, S. 3, Y. 2022, s.122.