Notice: Undefined variable: grid_data in /home/u8284090/sen.av.tr/assets/php/function.php on line 84

Nur Zeynep Şen, LL.M.

Berra Berçik

Notice: Undefined variable: grid_data in /home/u8284090/sen.av.tr/assets/php/function.php on line 84

19.04.2022 tarihli ve 31814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 2008/32-34 sayılı Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair 2022/32-66 sayılı Tebliğ ile yürürlüğe giren yeni değişiklikle, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri menkul satış sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin döviz üzerinden ödenmesi yasaklanmıştır.

I. Değişiklik ile Getirilen Yükümlülükler

Değişiklik öncesinde; Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri menkul satış sözleşmelerinden taşıt satış sözleşmeleri dışında kalanlar hakkında sözleşme bedelleri ve sözleşmeden kaynaklanan ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabiliyordu. Değişiklikle ise; Türkiye’de yerleşik kişilerin sözleşme bedelini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırması yönünde bir yasak olmamakla birlikte, kararlaştırılan ödemenin yalnızca Türk lirası ile yapılabileceği öngörülmektedir.

“Döviz Cinsinden ve Dövize Endeksli Sözleşmeler” başlıklı 8. maddenin 9. fıkrası, yeni düzenleme ile; “Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. (Ek cümle:RG-19/4/2022-31814) Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur”.

15. fıkrası ise; “On altıncı fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak (Değişik ibare:RG-19/4/2022-31814) kararlaştırılması, ödenmesi ve kabul edilmesi mümkündür”. halini almıştır.

Bu düzenlemenin akabinde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan, 21.04.2022 tarihli “Menkul Satış Sözleşmelerinin Ödeme Yükümlülüğünde Yapılan Değişiklikle İlgili Bakanlık Duyurusuna göre;

Tebliğ’de geçen “menkul” ibaresi gayrimenkul tanımına girmeyen her türlü mal ve eşyayı kapsamaktadır.

Değişikliğin yürürlüğe girdiği 19.04.2022 ve bu tarih sonrasında döviz cinsinden düzenlenmiş olan çek vb. ödeme araçlarının Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri/akdedecekleri menkul satış sözleşmeleri konusu ödeme yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde kullanılması mümkün değildir.

Bununla birlikte Türkiye’de yerleşik kişilerin 19 Nisan 2022 tarihinde önce;

Akdedilmiş sözleşmeler kapsamında verilmiş döviz cinsinden kıymetli evraklara (örneğin çekler) ilişkin ödeme yükümlülükleri, döviz üzerinden yerine getirilebilecek,Keşide edilmiş faturalara ilişkin ödeme yükümlülükleri, döviz üzerinden yerine getirilebilecek,

Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda döviz cinsinden gerçekleştirilen kıymetli maden ve kıymetli taş alım satım işlemleri ile bu işlemlerin takası kapsamındaki ödeme yükümlülükleri, döviz üzerinden yerine getirilebilecektir.

Bu düzenlemelere ek olarak;

Yapılan değişiklik, taşıt satış sözleşmelerinin mevcut durumunu değiştirmemektedir. Dolayısıyla, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri taşıt satış sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün değildir.

4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen işlemlere ilişkin olarak yapılan sözleşmeler, dövizle ödeme yasağına tabi olmayacak,

Yabancı sermaye piyasası araçları, depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere; sermaye piyasası araçlarının döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülüklerin döviz cinsinden kararlaştırılması mümkün olacak,

Diğer sözleşme türlerine ilişkin Tebliğ’de yer alan dövizle ödeme kısıtlamaları geçerliliğini koruyacaktır.

II. Sonuç

Yukarıda açıklanan değişiklikler ışığında; 19.04.2022 ve bu tarih sonrasında Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri veya akdedecekleri menkul satış sözleşmeleri çerçevesinde döviz cinsinden ödeme gerçekleştirilemeyeceği göz önünde bulundurularak, tarafların sözleşmeleri içeriğinde uygulanacak döviz kurunu belirlenebilir hale getirmesi tavsiye edilmektedir, zira Tebliğ veya Bakanlık duyurusunda kurla ilgili herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Tarafların sözleşmeye uygulanacak kur açısından mutabık kalmaları, gelecekte ödeme tutarları açısından ortaya çıkması muhtemel olan hukuki ihtilafların önüne geçilmesini sağlayacaktır. Türk Lirasına çevirmede esas alınacak döviz kurunun taraflarca belirlenmediği hallerde ise, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu m.99 hükmü dikkate alınarak ödeme günündeki TCMB efektif satış kuru esas alınarak ödemenin gerçekleştirileceği belirtilmelidir.

Tarafların menkul satış sözleşmelerine ilişkin ödemeleri döviz üzerinden yapmaya devam etmeleri halinde; idari para cezaları gündeme gelecektir. Tebliğ’e aykırılıklara ilişkin Türk Parası Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun’un 3. maddesinin birinci fıkrası kapsamında ve yeniden değerleme oranları dikkate alındığında, yaklaşık 11.000-TL  ile 100.000-TL arasında idari para cezası, sözleşmenin her bir tarafı için ayrı ayrı olmak üzere uygulanacaktır. Tekerrür halinde ise bu cezalar iki katı olarak hükmedilecektir.