Beyza Başer Berkün, LL.M.

Prof. Dr. Ersan Şen

Anayasa m.69/5 uyarınca; siyasi partilerin kapatılması için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının açtığı dava üzerine, Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kararlar kesindir. Anayasa m.149/2’ye göre, siyasi parti kapatma davalarında karar Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu tarafından verilir. 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun m.52/2 hükmü de; siyasi parti kapatma davalarının, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun davanın mahiyetine uygun hükümleri uygulanarak, dosya üzerinden Genel Kurul tarafından inceleneceğini ve kesin olarak karara bağlanacağını düzenlemektedir.

Siyasi partilerin kapatılması davalarında, siyasi partinin genel başkanlığının veya tayin edeceği bir vekilin savunmasının dinlenmesinden sonra kararın verileceği süre ile ilgili sınırlayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Bununla birlikte; sözlü savunmanın yapılmasını takiben, raportör tarafından hazırlanan esas hakkında raporun ve karar taslağının (İçtüzük m.57’ye göre işin esasının karara bağlanmasından sonra görüşülmek üzere) Başkanlığa sunulacağı, bu raporun, karar taslağının ve Başkanlık tarafından düzenlenen gündemin toplantı gününden en az bir hafta önce üyelere dağıtılacağı, genel kurul toplantılarının gününü belirlemenin ve gündemini düzenlemenin Başkanlığa ait olduğu, Başkanın acele olan veya gecikmesinde zarar umulan hallerde bu usule ve süreye bağlı olmaksızın toplantı gününü ve gündemini belirleyebileceği, Genel Kurulun bu kanaate katılmaması ve Başkanlık tarafından yapılan işlemleri benimsememesi halinde görüşme gününün ayrıca kararlaştırılacağı, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 53. maddesinde düzenlenmiştir.

Siyasi parti kapatma davalarında, bu davaların mahiyetine uygun CMK hükümlerinin uygulanacağı belirtilmekte birlikte; davanın esası ile ilgili kararın verilmesi konusunda CMK m.223 uyarınca duruşmanın bittiğinin bildirilmesi ve kararın açıklanması usulünden farklı bir yöntem özel olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla; siyasi parti kapatma davalarında sözlü savunmanın yapılmasının ardından nihai kararın hemen açıklanması usulü yerine, raportör tarafından esas hakkında raporun ve karar taslağının Başkanlığa sunulmasını takiben, Başkanlık tarafından belirlenen gündem ve toplantı gününün -acele veya gecikmesinde sakınca olacağı değerlendirilen haller hariç olmak üzere- Genel Kurul üyelerine toplantı gününden en az bir hafta önce dağıtılması gerektiği, karar müzakerelerine bu şekilde başlanacağı anlaşılmaktadır.

İçtüzük m.54’e göre; oylamaya, müzakerelerin tamamlanmasından sonra geçilecek olup, gündemdeki bir işin müzakeresinin, başlayan bir müzakerenin tamamlanmasının veya müzakeresine başlanmayan bir işin, başka bir güne bırakılmasına veya Başkanlık tarafından belirlenecek bir tarihte görüşülmek üzere ertelenmesine karar verilmesi mümkündür.

Anayasa m.149/3’a göre; siyasi partinin kapatılması kararının, toplantıya katılan üyelerin üçte iki çoğunluğu ile verilmesi şarttır. Anayasa m.69/10 uyarınca; siyasi partinin kapatılması kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından, kapatılan partinin kurucuları ve üyeleri hakkında beş yıl süre ile bir başka partide kurucu, üye, yönetici ve denetçisi olma yasağı başlayacaktır.