Taner Akıncı

Bir askeri birlikte, komutanın emri altındaki erlerin çok sıcak havada ve güneşe maruz kalacak şekilde uzun süre bekletmesi sonucu aşırı sıvı kaybından dolayı birden fazla askerin şehit olması Ceza Hukuku kapsamında ele alınıp, gerçekleşen fiilin hangi suçu oluşturacağı tartışılacaktır. Tartışmanın konusu olan fiil; kasten veya olası kastla insan öldürme, taksirle veya bilinçli taksirle ölüme sebebiyet verme, kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları açısından değerlendirilecektir. Baştan belirtelim ki; Ceza Hukukunda iki prensip kabul edilmiştir, bunlardan birincisi “suçta ve cezada kanunilik”, diğeri de “şahsi kusur sorumluluğu” veya bu ilkeyi iki alt başlıkta ele aldığımızda “ceza sorumluluğunun şahsiliği” ve “kusur” ilkeleridir. Bunlar birlikte olmazsa, failin ceza sorumluluğu doğmaz. İşin sübut, Ceza Muhakemesi Hukuku kısmı ise ayrı değerlendirilir. Ceza Muhakemesi Hukukunda, suçsuzluk/masumiyet karinesi ve adil/dürüst yargılanma hakkı öne çıkar. İtham sisteminin kabul edildiği ve şüphenin sanık lehine olduğu değerlendirildiğinde, iddia eden iddiasını somut delillerle kanıtlama yükümlülüğü altındadır.

Uyku halinde olan kişiye karşı suç işlenmesi; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda ayrı bir nitelikli hal olarak düzenlenmemekle birlikte, bazı suçların nitelikli hallerinde yer verilen kişinin bedenen veya ruhen kendini savunamayacak durumda olması olarak değerlendirilebilmektedir. Bu yazımızda; mağdurun uyku halinde bulunduğu sırada kendisine karşı suç işlenmesinin nitelikli hal teşkil edip etmediği kasten insan öldürme, cinsel saldırı ve hırsızlık suçları kapsamında incelenecek, Yargıtay 1., 2. ve 9. Ceza Dairelerinin bu konudaki değerlendirmelerine yer verilecektir.

“Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar” başlıklı TCK madde 73

Asliye ceza ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 11. ve 12. maddelerinde düzenlenmiş olup, davaların bazılarında asliye ceza mahkemelerinin, bazılarında ise ağır ceza mahkemelerinin görevli olduğuna yer verilmiştir. 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 112. maddesinde düzenlenen oylamaya hile karıştırma suçunda asliye ceza mahkemesi görevli iken, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 252. maddesinde düzenlenen ve rüşvet alan yönünden bir özgü/mahsus suç türü olan rüşvet suçunda ağır ceza mahkemesi görevlidir.

Bu yazımızda; Yargıtay 6. Ceza Dairesi’nin 16.01.2025 tarihli, 2023/2360 E. ve 2025/699 K. sayılı kararında yer alan Daire Üyesi sayın İsmail Kurt’un muhalefet şerhi değerlendirilecek olup, yağma ve hırsızlık suçlarında zilyetliğin ne zaman sona erdiği ve buna göre suçun teşebbüs aşamasında kalıp kalmadığı incelenecektir.

Bu yazımızda; ilk derece mahkemesinde, istinaf ceza dairesinde ve Yargıtay ceza dairesinde yapılan duruşmaların sonunda, müzakere aşamasında Cumhuriyet savcısının duruşma salonundan çıkma zorunluluğu, yani hakim veya heyetle müzakereye katılma yasağı değerlendirilecektir.

Ceza yargılamasının esaslı unsurlarından birisi de Cumhuriyet savcısı yani iddia makamıdır. Cumhuriyet savcısı; soruşturma aşamasındaki görevini iddianamenin düzenlenmesi ile tamamlayıp, kovuşturma aşamasına da iddia makamı olarak katılır. Her ne kadar CMK m.160 gereğince Cumhuriyet savcısı, maddî gerçeğin araştırılması ve adil/dürüst bir yargılamanın yapılabilmesi için, emrindeki adlî kolluk görevlileri marifetiyle, şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri toplayarak muhafaza altına almakla ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlü olduğundan tarafsız görünse de, genellikle kabul edilen görüşe göre, iddianamenin kabul edilmesi ve kovuşturmaya başlanması ile birlikte taraf sıfatını kazanarak, iddianın savunucusu olur. Elbette Cumhuriyet savcısının amacı, hem soruşturmada ve hem de kovuşturmada maddi hakikate ve adalete ulaşılmasını sağlamaktır.

Bu yazımızda, önödemeye tabi suçlara yer verilmiştir.

Bu yazımızda, uzlaştırmaya tabi suçlara yer verilmiştir.

Bu yazımızda, seri muhakeme kapsamındaki suçlara yer verilmiştir.

Cumhuriyet savcısının sebep ve gerekçe belirtmeden, yani sanığın lehine mi aleyhine mi olduğu belli olmadan yaptığı istinaf başvurusunun, Cumhuriyet savcısından açıklama dahi istenilmeden sanığın lehine talebin kabulü ile istinaf incelemesi yapıldığı görülmekle birlikte, uygulamanın aşağıda yer alan 23.10.2024 tarihli Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararı yönünde geliştiği anlaşılmaktadır.

Bu yazımızda; kendisi hakkında verilen kararı temyiz etmeyen, fakat diğer sanığın temyizi neticesinde kararın sanık lehine bozulması üzerine, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m.306 uyarınca hükmün bozulmasından yararlanan sanığın, yeni kararı temyiz edip edemeyeceği incelenecektir.

Çalışmamızda ele alacağımız karar, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 9. Ceza Dairesi’nin 29.03.2017 tarihli, 2017/353 E. ve 2017/638 K. sayılı kararıdır. Karar; bütün yönleriyle değil, sadece merci tarafından hırsızlık ve yağma suçları açısından değer azlığına bağlı indirim hakkında yapılan değerlendirme ve Ceza Hukukunun genel ilkeleri ile sınırlı olarak ele alınacaktır.

Bu yazımızda; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Cezanın belirlenmesi” başlıklı 61. maddesi, çifte (mükerrer) değerlendirme yasağı kapsamında ele alınacaktır.

Bu yazımızda; cinsel saldırı suçunun işlenmesi sırasında failin yanında bulunan kişinin, işlenen suça müdahalesinin ceza sorumluluğuna etkisi, Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 21.11.2017 tarihli, 2017/937 E. ve 2017/484 K. sayılı kararı çerçevesinde incelenecektir.

Bu yazımızda bölge adliye mahkemesinin verdiği bozma kararının bozulmasına dair Yargıtay 7. Ceza Dairesi’nin 06.12.2023 tarihli, 2023/15121 E. ve 2023/10940 K. sayılı kararı incelenecektir.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, savunma hakkı açısından müdafi ile temsil konusuna büyük önem vermiş ve oldukça ayrıntılı düzenleme getirmiştir. Bu yazımızın konusu, aynı avukatın birden fazla sanığı temsil etmesi ve sanıklar arasında menfaat uyuşmazlığının bulunması halinde savunma açısından meydana gelen zafiyetin nasıl giderilmesi gerektiğine ilişkindir.

7499 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 02.03.2024 tarihinde kabul edilmiş, 12.03.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yapılan değişikliklerin 01.06.2024 tarihinden itibaren uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Tereddüt edilen bir hususta işbu yazı kaleme alınmıştır.

Bu yazımızda; 05.12.2023 tarihli “İstinaf İncelemesi Sonrası Temyiz Hakkının Kısıtlanması ” başlıklı yazımıza ek olarak, istinaf incelemesinde bölge adliye mahkemesinin duruşma açarak delilleri değerlendirmesi ve yeniden hüküm kurmada görevli ve yetkili olduğu, değişen suç vasfı sebebiyle ceza miktarını artırmayan bölge adliye mahkemesi kararlarının temyiz hakkını, yani temyiz kanun yolunun kısıtlandığı, koşullu salıverme, infaz yönünden farklı sonuçlar gündeme getirdiği gözönünde bulundurularak, Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 11.10.2023 tarihli, 2022/1-540 E. ve 2023/504 K. sayılı kararı incelenmiştir.

Bu yazımızda; 8. Yargı Paketi kapsamında, Anayasa Mahkemesi’nin hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesini düzenleyen CMK m.231’in 5 ve devamı fıkralarının iptaline ilişkin kararı sonrasında, bu hükümlerin yerine geçmesi için yapılan değişiklikler 01.06.2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, bu değişikliklerin uygulamada ne gibi sorunlara yol açabileceğine ve çözüm önerimize yer verilecektir.

Bu yazımızda; Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 21.11.2023 tarihli, 2023/17048 E. ve 2023/8966 K. sayılı kararı ışığında, telefonunda ByLock uygulaması bulunan kişinin, sırf bu uygulamanın cihazında yüklü olması sebebiyle örgüt üyeliği suçundan mahkum edilemeyeceği, uygulamanın yüklü olmasının mahkumiyete yeterli görülebilmesi için, yazışma içeriklerinin, uygulama rehberinde kayıtlı kişilerin FETÖ/PDY silahlı terör örgütü ile bağlantısının olup olmadığının ve bu yazışmaların da örgüt faaliyeti kapsamında gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin tespitinin zorunluluğu değerlendirilecektir.

Bu yazımızda; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 66. ve devamı maddelerinde düzenlenen dava zamanaşımı kurumu, dava zamanaşımında sınırın belirlenmesinde hangi sistemin kabul edildiği ve dava zamanaşımının tespitinde suçun nitelikli hallerinin önemi ele alınacaktır.

İlk derece mahkemesi tarafından verilen hapis cezasının bölge adliye mahkemesi ceza dairesi tarafından, dosya üzerinden veya duruşma açarak karar vermek yerine, bozma kararı verilerek, ilk derece mahkemesince artırılan cezanın 5 yıl ve altında bırakılması suretiyle sanığın temyiz hakkının kısıtlanması karşısında, bölge adliye mahkemesi ceza dairesinin CMK m.280/1-(g) ve (h) uyarınca dosya üzerinden veya duruşma açarak ve delilleri değerlendirerek, yeniden hüküm vermede görevli ve yetkili olduğu, ancak bunu yapmak yerine, kararı bozup dosyayı ilk derece mahkemesine gönderdiğinden, ilk derece mahkemesi tarafından verilen hapis cezasının 5 yıl ve altında kaldığı durumda sanığın temyiz hakkının, yani kanun yolu hakkının kısıtlandığı görülmektedir. Belirtmeliyiz ki; hapis cezalarının toplanarak 5 yılı geçmesinin bir önemi olmayıp, istinafta hapis cezası ile ilgili değişikliğe gidilmediği sürece bu 5 yıllık temyiz yasağı sınırı tatbik edilmekte, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “Temyiz” başlıklı m.286/3’de sayılanlar dışında kalan hapis cezalarının 5 yıl ve altında kalması halinde, bu cezaların birden fazla olup, toplanarak 5 yılı geçmesinin de etkisi olmaksızın temyiz kanun yolu bu mahkumiyet hükümlerine karşı yasaklanmıştır.